Ondanks goede bedoelingen, wordt er nog weinig echt gepraat mèt inwoners, cliënten of patiënten. Een nieuw initiatief, Samen lukt het zelf, wil daar verandering in brengen. Samen lukt het zelf is gestart door Xandra van Praag en Michel De Ridder en is gespecialiseerd in community building, participatie en het stimuleren van zelforganisatie. Ik heb mij als associé verbonden aan dit bedrijf met een sociale doelstelling.
Eigen regie, zelfredzaamheid, participatie van ouderen, patiënten, inwoners. Er wordt veel over geschreven en veel onderzoek naar gedaan. Maar de praktijk is weerbarstig, dat toont het rapport Weten is nog geen doen van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (2017) overtuigend aan. Ook het bevorderen van sociale cohesie in wijken en andere gemeenschappen is vaak tot beleid verheven maar heeft alle kenmerken van een taai vraagstuk.
Sleutel ligt in mensen, in gemeenschappen
Gesteund door wetenschap, maar ook alle wetenschap ten spijt, is de overtuiging gerechtvaardigd dat mensen hun doelen zelf het beste kennen. De sleutel voor de oplossing van problemen, in wijken en gemeenschappen (denk aan thema’s zoals leefklimaat, gezondheid, welzijn, eenzaamheid, veiligheid), ligt daarom bij de betrokkenen en hun netwerken. Maar ook bij instanties die niet langer praten over, maar praten met inwoners, cliënten en patiënten. Toch is ook realisme op zijn plaats. Want niet elke wijk is een sociale gemeenschap en wijken en mensen verschillen in competenties en doevermogen. Er is daarom vaak hulp nodig om het (zelf) organiserend vermogen in wijken aan te boren.
Kennis, ervaring en hard werken
Zelfredzaamheid, participatie, empowerment, sociale cohesie, community building, het zijn geen heilige gralen. Ze zijn niet meer weg te denken uit onze samenleving maar het is wel een kwestie van kennis, ervaring en hard samenwerken om ze succesvol in te zetten en het organiserend vermogen aan wijken en andere gemeenschappen te ontlokken. Participatie, in welke vorm dan ook, is de nieuwe norm maar het gaat niet vanzelf. En daar komt Samen lukt het zelf om de hoek kijken.
Proberen, reflecteren en leren
Samen lukt het zelf helpt publieke en private opdrachtgevers vorm te geven aan processen waarbij inwoners, cliënten of patiënten succesvol en zinvol kunnen participeren. Daarbij worden de condities gecreëerd om het zelforganiserend vermogen in mensen, in een gemeenschap, aan te boren en te ontwikkelen. Ik heb me aan Samen lukt het zelf verbonden vanuit de overtuiging dat dit de kant is die we op moeten als samenleving en in het openbaar bestuur. Maar ook vanuit professionele interesse: je kunt deze communicatieprocessen alleen goed leren begeleiden door het te doen. Er is niet een oplossing, of een methode die altijd werkt. Het gaat om denken en doen, om proberen, reflecteren en leren. Zo kun je het samen zelf leren doen. En zo kan ik als professional weer leren van inwoners, cliënten en patiënten. Practice what you preach, zeg ik dan maar.
Nancy van der Vin,
Veranderkundige en consultant verandercommunicatie